به گزارش ايرنا، حدود دو سال است که پوشش‌های متراکم و فشرده توده‌های درختی شمشاد که جنگل‌هایی نفوذناپذیر در کنار رودخانه‌ها و در زیر سایه درختان پهن برگ توسکا، تویی، لرک و ممرز ایجاد کرده بودند، دچار بیماری شده‌اند.
این پوشش جنگلی پنجه‌هایی بسیار قوی از طریق ریشه برای حفاظت از آب و خاک و جلوگیری از تخریب حاشیه رودخانه‌ها به شمار می‌روند و با فروبردن این پنجه‌های قوی از خسارت طغیان رودخانه‌ها و سیلاب‌های ناگهانی به اراضی حاشیه‌ها جلوگیری می‌کنند.
وقتی خزان پاییزی درختان پهن برگ جنگل‌های هیرکانی را لخت و عریان و بی‌برگ و بار می‌سازد، زیبایی خیره‌کننده مخفی شده شمشادها در زیر سایه این درختان در فصل زمستان نمایان می‌شود و بر شکوه سبز جنگل می‌افزاید.
اما چند سالی است آفت مهاجم و بی‌رحم که نوعی قارچ شناخته می‌شود، با سوزاندن شاخه درختان زیبای شمشاد، زخم عمیق و التیام‌ناپذیری بر پیکر جنگل‌های هیرکانی وارد کرده است.
این آفت سریع، سایه سیاه سنگینی را با خزان همیشگی بر جنگل‌های شمال گسترانیده است و ترس در خطر بودن جنگل‌های هیرکانی این فسیل‌های زنده و با ارزش کره زمین بر اثر آلودگی‌ها، تغییرات آب و هوایی، بلایی که خود بشر بر سر خود و دیگر زیستمندان آورده، هر روز بیشتر می‌شود.
مرگ درختانی که قدمت زیست آن‌ها به میلیون‌ها سال و قبل از حیات انسان و پیدایش بسیاری از جانداران روی کره زمین بر می‌گردد زنگ هشداری است به بشر.
هنوز یادمان نرفته است که دو دهه پیش آفتی ناشناخته بر جان ملچ‌ها این تنومندترین و خوش‌نقش‌ترین درختان جنگل‌های خزری افتاد و از آستارا تا گلستان این درختان پراکنده در جنگل‌های هیرکانی را از تاج مورد هدف قرار داد و طی چند سال، آن‌ها را از صفحه جنگل‌های شمال کشور محو کرد.
اینک نوبت شمشادها درختانی که بین درخت و درختچه قرار دارند و برخی از آن به عنوان درخت و بعضی به عنوان درختچه یاد می‌کنند، فرا رسیده است.
کارشناسان می‌گویند: شمشاد خزری که به آن شمشاد جنگلی یا شمشاد هیرکانی نیز گفته می‌شود، یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین و از پنج گونه پهن برگ و همیشه سبز جنگل‌های شمال کشور محسوب می‌شود.
شمشاد خزری با برگ‌های همیشه سبز، براق و چرمی و دارای دیر زیستی بسیار بالا، کاملاً سایه‌پسند بوده و در زیر اشکوب جنگل بهترین کیفیت رویشی را دارد و از گونه‌های با ارزش حوزه جنگل‌های البرز به شمار می‌رود.
این گونه درختی در فهرست گونه‌های گیاهی در خطر انقراض اتحادیه بین‌المللی حفظ طبیعت (IUCN) قرار دارد.
نتایج یک بررسی توسط کارشناسان محیط زیست گیلان در بهار امسال نشان می‌دهد که شیوع و سرایت بیماری بلایت یا سوختگی شمشاد بخش وسیعی از درختان شمشاد منطقه دوآب و سیاهکل رود چابکسر به مساحت 800 هکتار را دچار آسیب جدی کرده است.
بر اساس این تحقیق بیماری بلایت، بیماری مخرب و خطرناکی است که سبب خزان و از بین رفتن توده‌های شمشاد شده و عامل آن نوعی قارچ است.
این اپیدمی (همه‌گیر) بیش‌ترین آسیب را به بافت تنه و شاخه‌های جانبی درخت وارد می‌کند و با ایجاد لکه‌های قهوه‌ای در برگ گیاه، مرگ سریع و گسترده بافت‌ها را فراهم می‌سازد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گیلان در این باره گفت: در شهرستان رضوانشهر بیش از 200 هکتار از جنگل‌های شمشاد به عنوان ذخیرگاه از سوی منابع طبیعی گیلان حفاظت می‌شود که درختان شمشاد در این محدوده به صورت توده‌ای وجود دارند و در سایر مکان‌ها این درختان به شکل آمیخته با دیگر درختان زیست می‌کنند.
فریور نقوی افزود: سطح جنگل‌های شمشاد در گیلان بین 25 تا 30 هزار هکتار تخمین زده می‌شود.
وی اظهار داشت: شمشادها پوشش بسیار سخت و محکمی از نظر ریشه برای حفاظت از خاک و جنگل‌های حاشیه رودخانه‌ها در مقابل طغیان آب ایجاد می‌کنند؛ این درختان دیر رشد بوده و از نظر تنه دارای استحکام بالایی هستند و از گونه‌های نادر و در حال انقراض به شمار می‌آیند.
وی معتقد است تغییرات آب و هوایی شرایط خوبی برای رشد عوامل بیماری‌زا ایجاد کرده و خشکی‌های چند سال اخیر موجب حساس‌تر شدن این درخت شده است.
وی با اشاره به این که حدود 80 درصد توده‌های شمشاد جنگل‌های گیلان آلوده هستند، اظهار داشت: تحقیقات و بررسی این آفت در سطح گیلان و کشور برای کنترل آفت آغاز شده و توصیه‌هایی نیز برای سمپاشی درختان آلوده به صورت هوایی و زمینی وجود دارد.
وی تصریح کرد: سمپاشی به صورت گسترده به دلیل خطری که برای سایر جوامع گیاهی و جانوری دارد قابل اجرا نیست.
وی یادآور شد: اکنون تیمی از خارج کشور با هماهنگی سازمان جنگل‌ها به منظور بازدید از حوزه‌های آلوده شمال کشور به گیلان سفر کرده تا بتوان از تجربه‌های آنان استفاده کرد.
"عبدالله حسینی مقدم" عضو تیم تحقیق موسسه گیاه پزشکی کشور گفت: کارشناسان موسسه گیاه پزشکی به همراه کارشناسان موسسه تحقیقات سازمان جنگل‌های کشور دو سال قبل مطالعه بر روی این آفت را آغاز کردند و عامل این بیماری که نوعی قارچ است را شناسایی کردند.
وی خاطر نشان کرد: روش تحقیق این گروه به صورت مقاله اصلی منتشر شده است و در مجله انجمن بیماری‌های گیاهی آمریکا نیز چاپ شده است.
وی با اشاره به این که هنوز هیچ راهکار قطعی برای کنترل این آفت توصیه نمی‌شود، اظهار داشت: عامل بیماری شناسایی و مورد تایید علمی قرار گرفته است ولی نیازمند مطالعه تکمیلی روی بیواکولوژی درختان شمشاد هستیم تا راه‌حل اصلی مقابله با این آفت ارایه شود.
طی نیم قرن اخیر سطح جنگل‌های شمال کشور با رسیدن به 1.9 میلیون هکتار به نصف کاهش یافته‌اند که سهم استان گیلان از این جنگل‌ها 565 هزار هکتار است.
نظر شما